Onlangs verscheen in het Friesch Dagblad een verhaal over de Swimway Waddenzee. Paddy Walker, als adviseur betrokken bij het Programma naar een Rijke Waddenzee (PRW), vertelt over de noodzaak en invulling van de Swimway door de drie Waddenzeelanden.
“Van de meer dan honderd vissoorten die in de Waddenzee voorkomen, zijn er slechts tientallen het hele jaar aanwezig. Dit zijn vooral de wat kleiner grondvissen – grondels en botervissen, maar ook de bot. De andere soorten blijven maar een deel van hun leven in de Waddenzee. Scholletjes gebruiken de beschutte geulen en platen om er op te groeien voordat ze de Noordzee inzwemmen. Zeeforel passeert de Waddenzee op zoek naar de Drentse beken en de haring komt naar de kwelders om te paaien.
Nieuwe aanpak
Ondanks de grote hoeveelheid vissoorten, gaat het met een aantal niet goed. Vooral de vissen die er de eerste fase van hun levenscyclus in de Waddenzee doorbrengen zijn achteruitgegaan en de grote roofvissen ontbreken vrijwel. Waarom dit zo is, is niet bekend, maar het is niet goed. Niet alleen voor de gezondheid van het mariene ecosysteem, maar de internationale afspraken over het streven naar een gezonde visstand worden zo niet nagekomen. Vandaar dat het Programma naar een Rijke Waddenzee, samen met partners in Denemarken, Duitsland en Nederland, is begonnen met een nieuwe aanpak. We kijken naar de rol die de Waddenzee speelt in de levenscyclus van de vissoorten en proberen te achterhalen waar de knelpunten zijn. Het is mogelijk dat er factoren ook buiten de Waddenzee hierbij van belang zijn.
In deze zogenaamde Swimway aanpak, wordt de Waddenzee beschouwd als een gebied waar de vissen in bepaalde fasen van hun levenscyclus gebruik van maken. De vissoorten van de Waddenzee zijn daarom verdeeld in vijf groepen, de zogenaamde ecologische gildes. Zo zijn er soorten die altijd in de Waddenzee voorkomen; soorten die in een bepaalde seizoen, of levensfase, er zijn; soorten die er doorheen zwemmen op weg van zoet- naar zoutwater of andersom; en soorten die af en toe komen.
Trilaterale afspraken
Met deze aanpak werken we aan een rijke Waddenzee en kunnen we invulling geven aan de afgesproken beleidsdoelstellingen voor vis, de zogenaamde ‘Fish Targets’ uit 2012. Dit zijn trilaterale afspraken tussen de ministers van Denemarken, Duitsland en Nederland. Met deze ‘targets’ wordt de ontwikkeling van een gezonde visstand nagestreefd, met een diversiteit en biomassa aan soorten en leefgebieden die ‘horen’ bij de Waddenzee in deze drie landen.
Swimway is een meervoudige aanpak die zich niet alleen richt op de biologie van de vissoorten maar ook een grondige analyse maakt van het huidige beleid, maatregelen, onderzoek en monitoring in de drie landen. Dit zal leiden tot aanbevelingen voor een trilateraal werkprogramma en betrokkenheid van gebruikers en belanghebbenden om maatschappelijk en politiek draagvlak te krijgen.
Om ervoor te zorgen dat het boeiende onderwater leven geen droge stof wordt, is er volop aandacht voor de succesverhalen van reeds uitgevoerde herstel programma’s. Want er zijn al positieve ontwikkelingen te melden, zoals het toenemende aantal vispassages langs de Noord-Nederlandse kust en het steeds vaker voorkomen van de ruwe haai voor de waddenkust; een soort die sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw zelden is gezien in het gebied.
Ministersconferentie 2018
In januari van dit jaar is gestart met de Swimway aanpak. Een aantal experts uit de drie landen zijn bij elkaar geweest in Hamburg om de huidige situatie te bespreken en afspraken te maken over de invulling. Voorafgaand zijn er in Nederland gesprekken geweest met vertegenwoordigers van de provincies, vissers, rijksoverheid, Regio College Waddenzee (RCW) en de Waddenacademie. In mei van dit jaar wordt het programma gepresenteerd op een internationale wetenschappelijk conferentie over de Waddenzee in Denemarken. De Swimway aanpak wordt in het komend jaar uitgewerkt en aangeboden ter ondertekening op de Trilaterale Ministers Conferentie in mei 2018 in Leeuwarden.”
Mw. Dr. Paddy Walker
Adviseur Programma naar een Rijke Waddenzee & Lector Kust en Zee bij Hogeschool Van Hall Larenstein
