Projecten Archief - Programma naar een Rijke Waddenzee

Strategieontwikkeling klimaat voor beleid en beheer

Anja Zijlstra — Tue, 05 Mar 2019 13:11:24 +0000

Tijdens de afgelopen periode is in samenwerking met de Waddenacademie al veel kennis bijeengebracht in een position paper rond de laatste inzichten van Bodemdaling, Klimaatverandering en Sedimenthuishouding (BKS). Vanuit deze – en andere nieuwe inzichten – willen de opdrachtgevers de belangrijkste aandachtsgebieden selecteren, om van daaruit te komen tot een strategie (scenario’s) voor toekomstig beleid en beheer van de Waddenzee.

Rol PRW:

Op te leveren resultaat:

Diverse kennisbijeenkomsten georganiseerd over klimaatverandering in het Waddengebied;
Strategie is in 2020 ontwikkeld met korte termijn (2030) en lange termijn (2050) maatregelen voor beleid en beheer rondom klimaat in het Waddengebied;
Er is in 2021 meer begrip bij beleidsmakers, beheerders, gebruikers en bewoners over de wetmatigheden van het Waddenecosysteem in relatie tot klimaatverandering en zij passen hun handelen daaraan steeds beter aan.

Opdrachtgevers:

Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Rijkswaterstaat
de Coalitie Wadden Natuurlijk

Opvolging door:

Rijkswaterstaat

Het bericht Strategieontwikkeling klimaat voor beleid en beheer verscheen eerst op Programma naar een Rijke Waddenzee.

Herstelproject en bewustwording natuurlijke dynamiek eilandstaarten

gho_admin — Wed, 06 Mar 2019 09:02:42 +0000

Door het vastleggen van duinen en de aanleg van stuifdijken is veel dynamiek langs de zandige kust van de eilanden verloren gegaan. Ook de stikstofdepositie speelt daarbij een rol. Dit heeft geleid tot het verdwijnen van kenmerkende overspoelingsvlakten en stuifduincomplexen, naast grootschalige verruiging. Hierdoor zijn karakteristieke kustflora en -fauna verdwenen. Onder andere kunnen daardoor de Natura 2000-doelen in gevaar komen, evenals het meegroeivermogen van de eilanden. Lees meer op de pagina Duinen in beweging; voor mens en natuur.

Dit probleem speelt op alle Waddeneilanden en dan vooral op de eilandstaarten. Dit wordt al vele jaren onderkend. De opdrachtgevers vinden het urgent om in de komende jaren stappen te zetten om de kenmerkende natuurwaarden te behouden en te herstellen en te komen tot een concrete aanpak tot herstel van de natuurlijke dynamiek. Hierbij staat de veiligheid en het maatschappelijk draagvlak natuurlijk altijd voorop staat. Met de maatregelen worden de natuurwaarden en klimaatbestanedigheid van de zandige kusten vergroot. De ervaringen van de verschillende Waddeneilanden wordt daarbij toegepast. De opdrachtgevers vinden het urgent om in de komende jaren stappen te zetten om te komen tot een aanpak voor herstel van de natuurlijke dynamiek. Veiligheid en draagvlak staan hierbij voorop.

Rol PRW:

Op te leveren resultaat:

Bewustwording bij eilandgemeenschappen voor de rol van natuurlijke dynamiek op de eilandstaarten is vergroot in 2022;
Er zijn in 2020 één of meer pilots opgezet (waarbij de eilandgemeenschap kunnen meekijken met de bedoelde en onbedoelde effecten van de verbetermaatregel(en);
Er is één grootschalige verstuiving of overspoelingsvlakte voor 2022 gerealiseerd.

Opdrachtgevers:

Rijkswaterstaat
Staatsbosbeheer

Opvolging door:

Rijkswaterstaat

Het bericht Herstelproject en bewustwording natuurlijke dynamiek eilandstaarten verscheen eerst op Programma naar een Rijke Waddenzee.

Aanpak en pilots slikvelden

gho_admin — Wed, 06 Mar 2019 13:41:54 +0000

Sinds de afsluiting van de Zuiderzee zijn grote ophogende slikvelden voor de Friese kust ontstaan, enigszins vergelijkbaar met de Eems-Dollard. Deze slikvelden kunnen leiden tot grote fluctuaties in de troebelheid van de Waddenzee, met potentieel nadelige gevolgen voor het waterleven. De opdrachtgevers vinden het van belang om de impact van de ontwikkeling van deze slikvelden op het ecosysteem beter in beeld te krijgen, net als de maatregelen die zinvol kunnen zijn, bijvoorbeeld door ze te fixeren met beperkte kwelderwerken. Aangezien dit deel van de Wadden, door vergaande bedijkingen in het verleden, een tekort heeft aan broedhabitat voor vogels zou een ‘win-win’ situatie kunnen ontstaan.

Rol PRW:

Op te leveren resultaat:

Analyse van de problematiek en kansen slikvelden is in 2021 opgesteld inclusief voorstel maatregelenpakket;
Eén of meer pilots per 2022 gestart.

Opdrachtgevers

Rijkswaterstaat

Opvolging door

Rijkswaterstaat

Het bericht Aanpak en pilots slikvelden verscheen eerst op Programma naar een Rijke Waddenzee.

Maatregelenpakket verminderen impact van bodemberoerende activiteiten

gho_admin — Thu, 07 Mar 2019 09:58:49 +0000

De bodem van de Waddenzee en Noordzeekustzone wordt in grote delen nog steeds frequent beroerd, bedekt of omgewoeld door bodemberoerende activiteiten zoals visserij, vaargeulonderhoud en suppletiewerken. De bodemstructuur en het bodemleven worden hierdoor beïnvloed. Er is nog een kennisleemte – op onderdelen – over de cumulatieve omvang en impact op de natuurwaarden. Indien door (geregelde) omwoeling schelpdierbanken en bodemstructuren beschadigd raken, kan bijvoorbeeld het sediment meer mobiel worden, waardoor grotere fluctuaties in troebelheid kunnen optreden en de sedimentsamenstelling kan veranderen. De opdrachtgevers vinden het van belang om de cumulatieve effecten van bodemberoering in beeld te krijgen om – indien nodig – een maatregelenpakket te ontwikkelen voor het verminderen van de impact van bodemberoerende activiteiten.

Rol PRW:

Op te leveren resultaat:

Maatregelenpakket met breed draagvlak voor vermindering bodemberoerende activiteiten is in 2021 ontwikkeld, en uitvoering start in 2022.

Opdrachtgevers:

Rijkswaterstaat
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
de Coalitie Wadden Natuurlijk

Opvolging door:

Rijkswaterstaat

Het bericht Maatregelenpakket verminderen impact van bodemberoerende activiteiten verscheen eerst op Programma naar een Rijke Waddenzee.

Haalbaarheidsstudie en pilots benutting slib Waddenzee

gho_admin — Thu, 07 Mar 2019 10:50:54 +0000

Slib wordt in grote hoeveelheden afgezet in de rustige delen van de Waddenzee. In tegenstelling tot zand is het aanbod van slib in de Waddenzee (nagenoeg) ‘oneindig’ groot. De vraag is of er – in analogie met de ervaringen in de Eems-Dollard – mogelijkheden zijn om slib uit de Waddenzee, via slibsedimentatie op strategische locaties te winnen en duurzaam te hergebruiken. Hiervoor dient een haalbaarheidsstudie gedaan te worden naar mogelijke kansen inclusief voorstellen voor mogelijke pilots. Op deze pagina rond Sediment Solutions vindt u alle documenten met betrekking tot deze Community of Understanding (CoU).

Rol PRW:

Op te leveren resultaat:

Haalbaarheidsstudie uitgevoerd in 2020 naar duurzame benutting van het slib uit de Waddenzee;
Mits zinvol en haalbaar: pilots en innovaties met slibgebruik vanaf 2020 in gang gezet.

Opdrachtgevers:

Rijkswaterstaat
Waddenprovincies: provincies Noord-Holland, Fryslân en Groningen

Opvolging door:

Rijkswaterstaat

Het bericht Haalbaarheidsstudie en pilots benutting slib Waddenzee verscheen eerst op Programma naar een Rijke Waddenzee.

Strategieontwikkeling duurzaam en efficiënt onderhoud jachthavens

gho_admin — Thu, 07 Mar 2019 11:01:29 +0000

Eiland- en kustgemeenten kampen op verschillende plaatsen met (toenemende) baggerproblemen van jachthavens langs de Waddenkust. De problemen worden vooral veroorzaakt door omgevingsfactoren, zoals langjarige trends, gewijzigde morfologische condities en andere spuiregimes van zoetwater vanuit het achterland. Vaak is een gebrek aan kennis en inzicht in de oorzaken onderdeel van het probleem. Anderzijds mist een brede samenwerking en uitwisseling van kennis tussen de verschillende partijen die zich met baggeren bezig houden. Er ontbreekt een gezamenlijke visie voor de langere termijn. Gezien de gesignaleerde en verwachte doorgaande morfologische veranderingen in het Waddengebied is zo’n visie echter broodnodig. Dit moet leiden tot minder kosten, betere bereikbaarheid en meer samenhang en samenwerking in de kostbare en tijdsintensieve studies naar oplossingen. De opdrachtgevers willen graag een ontwikkeling in gang zetten naar duurzaam en efficiënt onderhoud van jachthavens.

Rol PRW:

Op te leveren resultaat:

Gezamenlijke strategie ontwikkeld voor efficiënter en duurzaam jachthavenonderhoud in 2021 met minder negatieve ecologische effecten en lagere kosten voor de beheerder(s).

Opdrachtgevers:

Waddenprovincies: provincies Noord-Holland, Fryslân en Groningen
Rijkswaterstaat

Opvolging door:

Waddenprovincies: provincies Noord-Holland, Fryslân en Groningen

Het bericht Strategieontwikkeling duurzaam en efficiënt onderhoud jachthavens verscheen eerst op Programma naar een Rijke Waddenzee.

Verbinden en borgen van kennisontwikkeling onderwaternatuur

gho_admin — Thu, 07 Mar 2019 11:37:03 +0000

Om de benodigde kennis te ontwikkelen hebben natuurorganisaties, kennisinstellingen en waterschappen het initiatief genomen om een aantal doelgerichte onderzoeksprogramma’s op te zetten, zoals ‘Waddenmozaiek’, ‘swimways’ (beide gecoördineerd vanuit de Coalitie Wadden Natuurlijk (CWN)) en Ruim Baan voor Vissen II (gecoördineerd door de noordelijke waterschappen). Deze organisaties hebben ondersteuning van PRW nodig: bij een aantal aspecten van uitvoering en – nog belangrijker – bij de vertaling van de resultaten naar beleid, ontwikkeling en beheer.

Meer in detail betreft het:

Het bevorderen van de overkoepelende samenwerking tussen de diverse programma’s en daarbij betrokken partijen;
Aanjagen van een majeure transitie naar een Waddenkennis-infrastructuur die helpt voor beleid en beheer en de internationale toppositie waddenkennis benut, ook voor de Noordelijke economie.
Het bevorderen van de samenwerking met andere onderzoeksinstellingen die over relevante onderwaternatuurkennis beschikken. Dit betreft onder andere Wageningen Marine Research (WMR), dat de monitoring uitvoert van de effecten van diverse (schelpdier)visserijconvenanten en voor de Wettelijke Onderzoekstaak (WOT) van de Waddenzee;
Het – zo nodig – aanjagen van de benodigde veldexperimenten (‘leren door doen’) in samenwerking met de betrokken beheerders en gebruikers (met name visserij);
De aansluiting maken tussen het in de Waddenzee verrichte onderzoek (inclusief pilots) bij datgene dat aan andere grote wateren wordt verricht;
Gaandeweg het onderzoek: de vertaling van de resultaten in doelgerichte afspraken over beleid, ontwikkeling en beheer voor natuurverbetering van de Waddenzee.

Rol PRW:

Op te leveren resultaat:

Samenwerking op het gebied van kennisontwikkeling, beleid en beheer van de onderwaternatuur van de Waddenzee is verbeterd;
Geborgde Waddenkennisinfrastructuur staat op de kaart;
Er is een samenwerkende community opgezet op het gebied van kennisontwikkeling binnen de Waddenzee en met de andere grote wateren;
Bemiddeling bij uitvoering van veldexperimenten tussen kennisinstellingen, gebruikers en beheerders;
Vanaf 2020: omzetting van onderzoeksresultaten in beleids- en beheersafspraken via gestructureerd overleg tussen kennisinstellingen, beleidsmakers en beheerders.

Opdrachtgevers:

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Rijkswaterstaat
Waddenprovincies: provincies Noord-Holland, Fryslân en Groningen
Coalitie Wadden Natuurlijk

Opvolging door:

Rijkswaterstaat

Het bericht Verbinden en borgen van kennisontwikkeling onderwaternatuur verscheen eerst op Programma naar een Rijke Waddenzee.

Ontwikkelen trilaterale afspraken swimway en onderwaternatuur

gho_admin — Fri, 08 Mar 2019 11:41:42 +0000

Ook op trilateraal gebied is nog weinig aandacht vanuit beleid en beheer voor de onderwaternatuur. Wat betreft de vissen heeft PRW, in samenwerking met het Common Wadden Sea Secretariat (CWSS), bewerkstelligd dat een trilaterale Swimway Vision is vastgesteld en dat een start is gemaakt met een gestructureerde aanpak op het gebied van onderzoek, monitoring, beleid, beheer en stakeholdermanagement. Dit heeft geleid tot trilaterale afspraken (verklaring van Leeuwarden, 2018) die nu omgezet moeten worden naar een actieprogramma.

De bedoeling is dat elk van de betrokken landen de verantwoordelijkheid neemt voor het uitvoeren van onderdelen van dit programma. Voor de onderwaternatuur als geheel dienen er in analogie met de swimway ook trilaterale afspraken gemaakt te worden. Zo kunnen er tijdens de volgende trilaterale Ministersconferentie in 2022 verdere besluiten genomen worden over trilateraal beleid en beheer van de onderwaternatuur in brede zin.

Rol PRW:

Op te leveren resultaat:

Omzetting van trilaterale afspraken naar een (nationaal) actieprogramma swimway, gereed 2022;
Opzetten van trilaterale afspraken over de onderwaternatuur, gereed in 2022.

Opdrachtgevers:

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Coalitie Wadden Natuurlijk
Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

Opvolging door:

Rijkswaterstaat

Het bericht Ontwikkelen trilaterale afspraken swimway en onderwaternatuur verscheen eerst op Programma naar een Rijke Waddenzee.

Pilots natuurverbetering en duurzaam medegebruik

gho_admin — Fri, 08 Mar 2019 11:48:27 +0000

Kern van het perspectief van een veerkrachtig en duurzaam Waddengebied is de realisatie van een zo natuurlijk mogelijk ecosysteem. Het herstel van de natuurkwaliteit is geen automatisme. Naast kennisontwikkeling moeten er ook actief (innovatieve) pilots gestimuleerd worden (‘leren door doen’). Deze richten zich op natuurverbetering, op het verduurzamen van menselijke activiteiten en op het over de drempel helpen van belangrijke, maar verdwenen soorten (om vervolgens hiervan te leren). Voorbeelden zijn: herintroductie van de platte oester, experimenteren met natuurlijk hard substraat (ondergrond) en afbouw van bodemberoering in geulen en sublitorale wadplaten, bescherming van monumentale scheepswrakken met natuurlijke materialen en het laten liggen van dode grote zeezoogdieren (kadavers) op plekken die van belang zijn voor natuur en beleving. Deze – en nieuw te ontwikkelen pilots – worden zoveel mogelijk in samenwerking met de eerdergenoemde onderzoeksprojecten en met beheerders en gebruikers ontwikkeld en uitgevoerd.

Een voorbeeld van een project is de Pilot Walviskadaver, die geen doorgang vond. Alle relevante informatie over dit project vindt u hier.

Rol PRW:

Op te leveren resultaat:

Minimaal 3 (innovatieve) pilots zijn in 2022 gerealiseerd, gericht op natuurverbetering en op het verduurzamen van menselijke activiteiten, op het over de drempel helpen van belangrijke, maar verdwenen soorten.

Opdrachtgevers:

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Rijkswaterstaat
Waddenprovincies: provincies Noord-Holland, Fryslân en Groningen
Coalitie Wadden Natuurlijk

Opvolging door:

Rijkswaterstaat

Het bericht Pilots natuurverbetering en duurzaam medegebruik verscheen eerst op Programma naar een Rijke Waddenzee.

Onderwaternatuur bekend en bemind maken

gho_admin — Fri, 08 Mar 2019 12:02:01 +0000

Het deel van de Waddenzee dat zich onder water afspeelt is nog veelal onbekend bij bestuurders, gebruikers, bewoners, beheerders en beleidsmakers. Als deze partijen de waarde hiervan inzien en de urgentie van verbetering, ontstaat vanzelf meer bereidheid om de onderwaternatuur te respecteren en te beschermen. Ofwel: het onbekende bekend en het onbeminde bemind te maken door resultaten van onderzoek en pilots integraal onder de aandacht te brengen bij de doelgroepen en te voorzien van handelingsperspectieven. Dat vergemakkelijkt de verankering in beleid en beheer.

Onderwatercafés

Samen met beheerders en wetenschappers organiseren we een serie Onderwatercafés in het Waddengebied. Met als doel onderwaternatuur bekend en bemind te maken, om zo de bescherming van natuur onder het wateroppervlak te verankeren in beheer en beleid. Iedereen die woont of werkt in het gebied en interesse heeft in (de onderwaternatuur van) het Wad is welkom. Samen hebben we verschillende inzichten en kunnen we kennis delen, elkaar versterken en bewustzijn vergroten voor onderwaternatuur in de Waddenzee.

Meer weten over de onderwatercafés die zijn geweest en de aankondiging van de komende onderwatercafés? Lees verder op de pagina Onderwatercafés.

Rol PRW:

Op te leveren resultaat:

De onderwaternatuur heeft in 2020 een volwaardige rol in de ontwikkeling van beleid en beheer;
Het belang van de onderwaternatuur is bekend en toe te passen voor beleid en beheer.

Opdrachtgevers:

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Rijkswaterstaat
Waddenprovincies: provincies Noord-Holland, Fryslân en Groningen
Coalitie Wadden Natuurlijk

Opvolging door:

Rijkswaterstaat

Het bericht Onderwaternatuur bekend en bemind maken verscheen eerst op Programma naar een Rijke Waddenzee.