Haaien, zee-arenden en zeehonden. Het zijn toppredatoren in het Waddengebied. Grote blikvangers, maar we weten we nog verassend weinig van hun impact. Met name de indirecte (de trofische cascade-effecten) zijn niet of nauwelijks onderzocht. Dat moet veranderen.
Dit stelt Marien Bioloog Arno Kangeri naar aanleiding van een quick scan [weblink] naar de rol van toppredatoren in het Waddengebied. Kangeri is als kenniswerker verbonden aan het Programma naar een Rijke Waddenzee. “De rol die toppredatoren in het Waddenzee-ecosysteem spelen, is grotendeels onbekend of in ieder geval niet gekwantificeerd. We weten weinig van hoeveel een toppredator over het algemeen eet en wat voor invloed dat heeft op het ecosysteem.”
Verstorend effect biodiversiteit
In de quick-scan moet Kangeri dan ook vooral verwijzen naar wetenschappelijk onderzoek in andere gebieden. In California zorgde het verdwijnen van de orca en de zeeotter voor een zee-egelwoestijn in de kuststreek. Toen de zeeotter weer terugkwam, kwamen de reuzekelpen weer terug. Toen vervolgens ook de orka weer terugkwam, leek alles weer in evenwicht. Maar er was een nieuwe balans ontstaan. De terugkeer van de orca had nu juist een verstorend effect op de biodiversiteit.
De impact van toppredatoren kan zo groot zijn, omdat zij een topdown-invloed hebben op het ecosysteem. ,,Een heel ecosystem kan door de terugkeer of verdwijning van een toppredator in verschuiving komen”, vertelt Kangeri. ,,Dat nieuwe evenwicht zorgt er ook voor dat er andere effecten kunnen optreden. Dat maakt voorspellen lastig.”
AanbevelingenWaddengebied
Kangeri doet op basis van zijn literatuurstudie en persoonlijke interviews een reeks aanbevelingen voor een aantal processen in het Waddengebied.
- Bedenk vooraf bij het plaatsen van harde structuren in de Waddenzee wat voor consequenties dat heeft als uitvalspunt voor toppredatoren (palen voor slechtvalken, wrakken voor kabeljauw)
- De rol van riffen en beschutting in het systeem heeft bredere effecten dan alleen het bieden van leefruimte en beschutting. Het kan ook een beperkende factor zijn voor groei van prooisoorten. Consequentie; voorgenomen effecten kunnen anders zijn dan verwacht
- Realiseer dat beleid op herstel van een toppredator (vaak) onvoorziene consequenties kan hebben op meerdere onderdelen van het voedselweb
- Realiseer dat de mens eerder als meso-predator fungeert dan als een toppredator
