Medio vorig jaar kwam het IPCC-rapport The Ocean and Cryosphere in a Changing Climate uit en kort daarna de Zeespiegelmonitor van Deltares. Toen we die rapporten gingen vergelijken krabden we ons bij PRW wel even op ons hoofd. Want in het IPCC-rapport staat dat de mondiaal gemiddelde zeespiegelstijging inmiddels meetbaar aan het toenemen is, maar in de Zeespiegelmonitor wordt duidelijk gemaakt dat dit in de Noordzee en Waddenzee niet het geval is. Wat is hier aan de hand? En moeten we ons in het Waddengebied nu wel of niet gaan voorbereiden op een sterk stijgende zeespiegel? Vandaar dat we begin dit jaar, in samenwerking met de Waddenacademie, aan Deltares gevraagd hebben hoe dit zit.
Groenland-effect
Het rapport Zeespiegelstijging langs de Nederlandse kust is inmiddels uit (auteur Bart van den Hurk) en staat op onze website. En inderdaad: er zijn geen signalen dat de zeespiegelstijging in de Noordzee versnelt. Een belangrijke reden waarom we mondiaal die versnelling wel zien en in Noordzee en Waddenzee niet, is dat de Groenlandse ijskap zo hard afsmelt. Dat smeltwater komt ook bij ons terecht. Maar de zwaartekracht van een grote ijskap trekt het zeewater in zijn omgeving – waartoe ook de Noordzee en Waddenzee behoren – omhoog. Als die ijskap smelt gebeuren er twee dingen: de zeespiegel stijgt mondiaal door het smeltwater, maar daalt in de buurt van die ijskap vanwege de verminderde aantrekkingskracht. In onze regio merken we daardoor relatief weinig van het smelten van de Groenlandse ijskap.
Zolang de zeespiegelstijging niet versnelt en het benodigde zand wordt aangevuld door suppleties houdt de sedimentatie in de Waddenzee daar gelijke tred mee. Ook zijn de havens voorlopig nog veilig en zijn de dijken nog lang op voldoende hoogte.
Krijgen de ontkenners gelijk?
Dus we kunnen nu nog rustig achterover gaan leunen, zoals ontkenners van de klimaatverandering al jaren beweren? Echt niet! Er ligt namelijk een nog veel grotere ijskap elders op de wereldbol: die van Antarctica. Op de wat langere termijn gaat die naar alle waarschijnlijkheid steeds harder afsmelten. En daarvoor geldt het omgekeerde van de Groenlandse situatie: omdat dat continent ver weg van Nederland ligt, gaan we dat hier juist versterkt merken. Ofwel, over enige decennia krijgen we het hier toch voor onze kiezen.
Vooruitkijken voor droge voeten
En dan moeten de maatregelen klaarliggen om in het Waddengebied droge voeten te houden en de natuur te beschermen. Dat gaat nogal wat vergen, want dan moeten zandsuppleties drastisch worden opgeschaald (ook op de wadplaten?!), haventerreinen aangepast, nieuwe dijkconcepten toegepast en lage landen achter die dijken verhoogd. Dat zijn grootschalige ingrepen in natuur en ruimtelijke ordening. Daarover moet je nu al nadenken en ook met de planning ervan kan je niet vroeg genoeg beginnen. Dat laten de eerste pilots met innovatieve dijkconcepten, zoals de Brede Groene Dijk en de Dubbele Dijk, wel zien. We zijn in het Waddengebied terecht trots op die pilots, maar ze hebben jaren voorbereiding gekost. De noodzakelijk uitrol naar het hele Waddengebied gaat geen jaren maar decennia vergen. Stilzitten en afwachten is geen optie als het om zeespiegelstijging gaat, ook al valt die nu nog mee.
En weer lees ik dat zandsuppleties drastisch opgeschaald moeten worden ook op de Wadplaten ! Waarom niet voor de natuur vernietigende en milieu vervuilende zandsuppleties de innovatieve zand sturende golfdempers van Rob van den Haak ? Deze zouden ook nog energie op kunnen wekken uit de golfslag. Daarnaast is de aanleg van een uitgebreide versie van de Haakse Zeedijk, een Europese kustboog, een ingreep die nu al in werking gezet moet worden. Die kustboog, van enkele kilometers breed, geeft bedrijfsmatige mogelijkheden, uitbreiding van natuur en recreatie, een vliegveld en energieoplossingen. Massale aanplant van bossen zou de natuurelementen neerslag en temperatuur ten goede komen.