LEEUWARDEN – Het terugbrengen van de platte oester in de Waddenzee is zowel ecologisch als sociaal-maatschappelijk gewenst en kansrijk. Het opstarten van een kleinschalig herstelproject van de platte oester in de Waddenzee zou dan ook een logische vervolgstap zijn om uit te vinden of een mogelijke terugkeer van de platte oester ook op grotere schaal haalbaar is.
Dit blijkt uit een haalbaarheidsonderzoek van Bureau Waardenburg en Altenburg & Wymenga in opdracht van het Programma naar een Rijke Waddenzee. De hamvraag bij het onderzoek was; is herstel van platte oesterbanken in de Waddenzee mogelijk? Het haalbaarheidsonderzoek kende vervolgens twee sporen. Ten eerste, is het vanuit de natuur mogelijk en wenselijk? En ten tweede is er sociaal-maatschappelijk draagvlak voor? Die vragen worden nu met ja beantwoord.
Platte oester: hoeksteen van biodiversiteit
De platte oester kwam vroeger van nature voor in de Waddenzee. De toenmalige oesterbanken herbergden veel verschillende levensvormen met veel specifieke soorten. Deze zijn indertijd met de banken verdwenen. Terugkeer van de platte oester kan daardoor een sterke vergroting van de biodiversiteit van de Waddenzee opleveren. Daarnaast is de platte oester een toegevoegde waarde als inheemse soort.
Ecologische verkenning
Voor herstel op lange termijn is een habitatgeschiktheidskaart voor de gehele Waddenzee samengesteld op basis van historische gegevens en een aantal omgevingsfactoren die bepalend kunnen zijn voor het voorkomen van de platte oester, zoals diepte en stroming. Een groot deel van de geulen tussen de eilanden en de diepere delen van de westelijke Waddenzee zijn op basis van deze kennis geschikt voor platte oesters. In deze gebieden kwamen tot in de eerste helft van de 20e eeuw platte oesters veel voor. Een combinatie van factoren was verantwoordelijk voor het verdwijnen. Hoewel de situatie nu is verbeterd, is de kans op spontaan herstel heel klein.
De onderzoekers geven aan dat het kansrijk is om op korte termijn een pilotproject te starten om te zien of de uitwerking op papier ook echt lukt in de praktijk. Een paar gebieden voldoen aan de belangrijkste voorwaarden voor de terugkeer van platte oesterbanken. Het gaat dan bijvoorbeeld om geschikt natuurlijk substraat, voldoende diepte (tussen -2 en -6 m. NAP) en het ontbreken van bodemberoerende activiteiten.
Sociaal-maatschappelijke verkenning
Uit de stakeholders-analyse blijkt dat de meeste belanghebbenden een terugkeer van de platte oester gewenst vinden. Een veel gehoord advies is dat menselijke hulp wel tijdelijk moet zijn, vertelt projectleider Michiel Firet van het Programma naar een Rijke Waddenzee. ,,Een combinatie van actief en passief herstel wordt gezien als de beste combinatie. Een pilotproject moet de ontwikkeling aanjagen om over een dood punt heen te komen. Daarna moet de natuur het zelf doen.”
Vervolgstappen
Een logische vervolgstap op dit haalbaarheidsonderzoek is om in de Waddenzee zelf met een proef te starten. Daarbij moet er uiteraard oog zijn voor de risico’s zoals exoten en oesterziektes. Het Programma naar een Rijke Waddenzee gaat dat nu verder uitwerken. ,,Bovendien zijn er mogelijk levende platte oesters in de Waddenzee. Daar moeten we ook meer vanaf weten, want dat is buitengewoon belangrijk voor de volgende stap.”
Rijke Waddenzee
Het Programma naar een Rijke Waddenzee (PRW) is een samenwerkingsverband van overheden, natuurorganisaties en gebruikers van het Wad. Belangrijkste doel is om natuur te ontwikkelen in Werelderfgoed Waddenzee met oog voor kansen op duurzaam medegebruik. De haalbaarheidsonderzoeken van PRW zijn een bekend middel in de Wadden om plannen tot uitvoering te laten komen. Eerder publiceerde PRW ondermeer de haalbaarheidsonderzoeken naar de Vismigratierivier door de Afsluitdijk en Holwerd aan Zee.
