Focus op de positieve waarden van duisternis en niet op de negatieve aspecten van lichtvervuiling; laten we het doen!
“Bevorder duisternis, niet om terug te keren naar de donkere middeleeuwen, maar als een stap naar een nieuw tijdperk waarin ecologische, sociale en economische aspecten worden overwogen en samengebracht.” Met deze woorden verwelkomde de Minister für Energiewende, Landwirtschaft, Umwelt, Natur und Digitalisierung van Sleeswijk-Holstein, Jan Philipp Albrecht, bijna 100 deelnemers aan het “Erlebe die Finsternis Webinar”, dat op 23 april werd gehouden.
Tijdens het webinar waren er key note speeches en verschillende workshops waar deelnemers leerden over de donkere kant van licht; hoe onze diep ritmische planeet wordt beïnvloed door Artificial Light at Night (ALAN) en nog veel meer ……
Behoud de duisternis in het Waddengebied
Tijdens het webinar spraken Cristina Nazzari van de Partnership Hub en Sonja van der Graaf van het Programma naar een Rijke Waddenzee over hun ambities. In het Dark Sky Wadden Sea-initiatief werken verschillende groepen uit de drie Waddenzeelanden, onder andere gerelateerd aan de eilanden Pellworm, Spiekeroog en Mandø, samen om de duisternis in het Waddengebied te behouden en te versterken. Samen willen ze mensen bewust maken van het belang van natuurlijke nachtelijke duisternis in het Waddengebied en voor het werelderfgoed. Bovendien willen ze het nemen van fysieke maatregelen stimuleren om de lichtemissie te verminderen. En ze willen meer mogelijkheden creëren om donkere nachten te ervaren, aangezien duisternis één van de unieke kwaliteiten van deze regio is. Het doel is om samen een actieplan te ontwikkelen en financiering te zoeken. Een ander doel is om duisternis op de politieke agenda te krijgen. Het zal nuttig zijn als duisternis wordt gezien als een sleutelkwaliteit van het Waddenzeegebied dat de Outstanding Universal Values van het Werelderfgoed Waddenzee ondersteunt en versterkt. En het beleid en de monitoring in die zin worden aangepast.
Key note speeches en workshops
Professor Barbara Helm van de Rijksuniversiteit Groningen vertelde dat alle levende wezens interne klokken hebben die zijn afgestemd op licht en dat we de effecten van ALAN moeten opschalen tot ecosysteemniveau, wat betekent dat natuurgebieden alleen volledig kunnen functioneren als ze worden beschermd tegen ALAN. Het goede nieuws is dat dit lokaal kan worden bereikt.
Tom Axelsen, een amateurastronoom die een ontwikkeling doormaakte naar een nachtactivist van het Deense eiland Møn, vertelde hoe hij erin slaagde zijn gemeenschap te inspireren om de duisternis te omarmen. Een bottom-up benadering, trots uitstralen, evenementen organiseren en informatie geven en informatie geven en informatie geven ……… waren de belangrijkste elementen van zijn aanpak. Nu is duisternis een economische troef geworden en het toerisme bloeit, maar de vooruitgang naar ‘meer duisternis’ is tot stilstand gekomen. Zijn les is dat we niet moeten vergeten een krachtig beleid te ontwikkelen.
Dat sluit aan bij de ervaringen van Harald Bardenhagen, een astronoom uit het Sternenpark Nationalpark Eifel. Met aantrekkelijke activiteiten, ook overdag, een goede marketing- en publicatiestrategie, samenwerkingsverbanden met toeristische organisaties en goede klantrelatiesystemen wist hij gemiddeld 6000 gasten per jaar te ontvangen op de sterrenwacht. Zijn oproep blijft dat we de vermindering van lichtvervuiling en de bescherming van natuurlijke nachtlandschappen als één van onze essentiële taken moeten beschouwen.
Beleid was ook het onderwerp van Sabine Frank, de commissaris voor nachtbescherming in het district Fulda, het UNESCO-biosfeerreservaat Rhön en IDA Star Park. Ze adviseerde om te focussen op de toekomst en lichtvervuiling vooraf te voorkomen door bijvoorbeeld het opnemen van technische richtlijnen bij bouwvergunningen of het ontwikkelen van een duidelijk beleid bij de ruimtelijke ordening.
Andreas Hänel liet zien hoe overheden en burgers de duisternis gemakkelijk kunnen verbeteren. Jaap Kloosterhuis van Dark Sky Park Lauwersmeer probeert de duisternisbeleving een boost te geven zodat mensen genieten van duisternis in plaats van bang te zijn in het donker. Zo worden ze soms zelfs ambassadeurs van de duisternis en implementeren ze de technische oplossingen waarnaar Andreas verwees.
Goede verhalen helpen om bewustwording te creëren. Nynke Rixt Jukema verwees naar het feit dat ons cultureel erfgoed al nachtverhalen bevat, maar vaak zijn ze niet zo positief. Hoewel ze misschien nuttig zijn om toeristen te vermaken bij het aanbieden van duisternis-evenementen, hebben we ook positieve verhalen nodig en misschien moeten we zelf nieuwe verhalen bedenken.
Dat komt min of meer overeen met wat Taylor Stone, expert op het gebied van nachtverlichting aan de TU Delft, verwoordde. In plaats van te kijken naar de negatieve aspecten van lichtvervuiling, is het beter om te focussen op de positieve waarden van duisternis en deze te gebruiken als leidraad voor verlichtingsbeleid, design en innovatie.
John Frikke, projectmanager van het Nationalpark Vadehavet (Nationaal Park Waddenzee in Denemarken) liet zien hoe duisternis ertoe doet voor het Werelderfgoed Waddenzee. Natuurlijke duisternis behoort niet alleen tot de ongestoorde natuurlijke processen, lichtvervuiling kan ook zeer negatieve gevolgen hebben voor bijvoorbeeld migrerende volgens en we weten intussen allemaal hoe belangrijk dit gebied is in de Oost-Atlantische flyway.
Daarom worden de inspanningen van het Deense Mandø-team om een door International Dark-Sky Association erkend Dark Sky Park te worden zeer gewaardeerd. Ze verbeteren de duisternis en zijn blij dat hun team bestaat uit partners met verschillende achtergronden (gemeente, amateurastronomen, natuurbeschermers) met complementaire kennis en competenties. Ze geven toe dat het proces meer tijd heeft gekost dan verwacht, maar ze zijn er bijna.
Ervaar de duisternis – Erlebe die Finsternis – Bij opleve mørket – Beleef de donkerte
Alle presentaties van het webinar zijn beschikbaar op de webpagina Experience Dark Sky Wadden Sea Region. Als ondersteuning voor diegenen die activiteiten willen ondernemen die verband houden met duisternis, heeft het Dark Sky Wadden Sea Initiative factsheets opgesteld in het Deens, Duits, Nederlands en Engels, die ook te vinden zijn op de webpagina Experience Dark Sky Wadden Sea Region.
Partner worden van het Dark Sky Wadden Sea Initiative?
Dan kunt u contact opnemen Cristina Nazzari (nazzari@waddensea-secretariat.org) van de Partnership Hub of Sonja van der Graaf (sonja.vandergraaf@rvo.nl) van het Programma naar een Rijke Waddenzee (PRW).
