Ruimte in regels Natura 2000

woensdag 25 januari 2012

Het Programma naar een Rijke Waddenzee streeft naar meer zachte overgangen van het natte wad naar de vaste wal. Bureau Eelerwoude is gevraagd te onderzoeken welke mogelijkheden de regelgeving van Natura 2000 bieden om dit te realiseren. De uitkomsten zijn uitgewerkt op drie praktijkcasussen: de zandige dijk langs de Prins Hendrikpolder en de plannen voor kwelderontwikkeling bij Terschelling en Schiermonnikoog.

Om zachte overgangen als kwelders, geleidelijke zoet-zoutovergangen, vispassages in dijken, of sluizen mogelijk te maken, heb je te maken met de wetten en regels van Natura 2000.  Dit is een Europees netwerk van natuurgebieden waarin belangrijke flora en fauna duurzaam beschermd worden. Hoe staat in zogenoemde ‘beheerplannen’ die voor Natura 2000-gebieden worden opgesteld. Die beheerplannen staan zachte overgangen in de weg. Maar een zogenoemde ‘ecosysteembenadering’ biedt mogelijkheden. Dat blijkt uit het onderzoek van Bureau Eelerwoude.

Ecosysteembenadering
Bij de ecosysteembenadering staan de effecten van een project op het ecosysteem meer voorop. De onderzoekers onderbouwen de ecosysteembenadering vanuit de uitleg van de Habitatrichtlijn, een beleidsvrije bevoegdheid binnen de ‘passende beoordeling’, de brede benadering van de compensatieverplichting, het soortenbeschermingsrecht, de onderlinge tegenstelling tussen statische natuurdoelen in een dynamisch natuurgebied. In de ‘passende beoordeling’ kan worden gemotiveerd hoe effecten op verschillende habitats en soorten van het ecosysteem met elkaar worden verrekend.

Praktijk
Voor de dijk op Texel en de kwelder van Schiermonnikoog kan deze benadering leiden tot vergunningverlening vanuit de natuurbeschermingswet. Voor de kwelderontwikkeling op Terschelling lijkt zo’n vergunning helemaal niet nodig. Daarvoor zijn argumenten gevonden. Is een vergunning vanuit de natuurbeschermingswet toch nodig? Ook in dat geval wordt deze gemakkelijker verkregen door de ecosysteembenadering.

Juridische haalbaarheid
De ecosysteembenadering maakt een vergunning voor zachte overgangen mogelijk. Bovendien is de benadering juridisch te onderbouwen. Maar de onderzoekers weten nog niet of de rechter deze benadering zal ondersteunen. De ecosysteembenadering is in de juridische wereld iets heel nieuws, waarover nog weinig jurisprudentie te vinden is.

Begin 2012 organiseert het Programma naar een Rijke Waddenzee een workshop rondom het thema ‘mogelijkheden voor natuurontwikkeling in de Waddenzee’. Daar worden de resultaten van het onderzoek gedeeld en besproken. Bekijk hieronder het volledige rapport.