Grindwinning, oliewinning/verwerking, militaire activiteiten, visserij, baggeren, constructies op zee, eutrofiëring en klimaatverandering (temperatuur, saliniteit en variatie in zeestromingen) zijn belangrijke knelpunten voor de ontwikkeling van haring (Clupea harengus) in de Waddenzee.
Dit blijkt uit een knelpuntenanalyse die twee studenten van Hogeschool Van Hall Larenstein uitvoerden in opdracht van het Programma naar een Rijke Waddenzee. Olav Dobbers en Jelle Moens hebben een uitgebreide review gemaakt van door-de-jaren-heen gepubliceerd onderzoek naar haring, zowel in de Noordzee, Waddenzee als daarbuiten.
Verandering in de problemen
Volgens de jonge onderzoekers is op basis van de literatuur te stellen dat klimaatverandering de voornaamste aandrijver is voor verandering in vispopulaties binnen de Waddenzee. “Hoewel veel menselijke activiteiten, zoals visserij, in het verleden problemen introduceerden voor verschillende pelagische vispopulaties, zorgt systematische monitoring en schadebeperkende-maatregelen er tegenwoordig voor dat de haringpopulaties binnen de Noord- en Waddenzee op een duurzame manier behouden worden.”
Effecten op visstand
Maar de toename van warme winters en de langzaam oplopende gemiddelde temperatuur binnen het hele Noordzeegebied hebben meer effect op pelagische vispopulaties. Directe effecten op vissen komen onder meer door een overschrijding van de maximumtemperatuur, waardoor soorten wegtrekken. Indirect zijn er ook effecten op de visstand, bijvoorbeeld door wegtrekkende prooidieren of juist nieuwe. Kustgebieden, zoals de Waddenzee, zijn het meest kwetsbaar voor deze klimaatveranderingen.
Goede monitoring
Gericht onderzoek naar de effecten van klimaatverandering moet in de toekomst nog plaatsvinden. Vooral de effecten van de temperatuurtoename op eutrofiëring binnen Nederlandse kustzones is interessant om te onderzoeken, zo blijkt uit de knelpuntenanalyse.
“Op dit moment zijn er grote verschillen in toekomstvoorspellingen tussen onderzoekers over de temperatuurstijging”, stellen Dobbers en Moens. ,,Goed monitoren is het enige dat momenteel effectief kan worden gedaan. De gebruikte methodes binnen deze analyse kunnen gebruikt worden om de levenscyclus, inclusief knelpunten, van andere ‘Swimway’ soorten te bepalen.”
Swimway Wadden Sea
Het onderzoek is uitgevoerd als bouwsteen voor de verdere uitwerking van de Swimway Wadden Sea. Dit is een trilaterale aanpak om de vispopulaties in het waddengebied te versterken. De aanpak is een mix van onderzoek, monitoring, beleid, maatregelen en wordt ondersteund met communicatie en educatie.
