Uit het derde monitoringsjaar naar vaarrecreatie en natuurwaarden in de Waddenzee blijkt dat er regelmatig boten droogvallen in de directe omgeving van schelpdierbanken. In het vaarseizoen 2018 gebeurt dit vaker dan de twee seizoenen daarvoor. Voor Razende Bol en Engelschhoek is de aanbeveling om ook hier wadwachten te stationeren.
3 jaar onderzoek
Het onderzoek over 2018 is vooralsnog het laatste in een drieluik. In 2016 en 2017 zijn deze onderzoeken ook uitgevoerd. De onderzoekers deden dit in opdracht van het Actieplan Vaarrecreatie Waddenzee (Ik pas op het Wad). Het doel is om de kennis over het samenspel tussen de natuur en vaarrecreatie op het Wad te vergroten. In totaal zijn elk jaar vijf onderzoeken afgeleverd: over de vaarrecreatie, over de natuur, over de interactie tussen vaarrecreatie en natuur, over het gedrag en de beleving van de vaarrecreanten en een samenvattend rapport.
beperkte toename vaarrecreatie
Tellingen bij sluizen en in de jachthavens geven aan dat het jaar 2018 een beperkte toename kende van de omvang van de vaarrecreatie. Het gedrag van de vaarrecreant is door de jaren heen vrij stabiel en consistent. Wel is het gebruik van een Automatic Identification System (AIS) toegenomen. Meer dan een derde van de ondervraagde vaarrecreanten voert inmiddels AIS, de meesten gebruiken dit ook actief. In zijn algemeenheid gaat de vaarrecreant goed om met de Waddenzee. Deze omgangsvorm is een soort ‘common good practice’ geworden. Het doel van de Erecode voor wadvaarders en de ‘Ik pas op het Wad’ campagne lijkt behaald.
op afstand blijven
Een groot deel van de vaarrecreanten geeft aan niet dichtbij vogels te komen. Op het westelijke deel van het Wad houdt men zich hier beter aan dan op het oostelijke deel. De vaarders die voor ‘gezelligheid’, ‘actie en avontuur’ en ‘sportiviteit’ op het Wad verblijven geven vaker aan dat ze uit de buurt van vogels dan degenen die specifiek voor de natuur komen.
toename wadvogels
Eind jaren zeventig van de vorige eeuw varieerde het seizoengemiddelde voor de Nederlandse Waddenzee rond de 600.000 Wadvogels. Dit is nu gegroeid tot 700.000-800.000 wadvogels. Deze toename verschilt tussen kombergingen: in het Eierlands Gat en het Vlie is een duidelijke toename waargenomen, in het Marsdiep daarentegen niet. Er zijn ook duidelijke verschillen tussen de verschillende vogelsoorten. Zo neemt de Scholekster al meer dan 20 jaar in aantal af. De verstoring van vogels op het Wad gebeurt in 23-51% van de gevallen door roofvogels. De mens veroorzaakt de overige tussen 49-77%.
populatiegroei zeehonden
De aantallen gewone- en grijze zeehonden neemt de laatste decennia toe. De populatie van de Gewone Zeehond lijkt zich te stabiliseren. Zichtbaar is dat de overwegend toenemende trend in het aantal zeehonden samenvalt met een toename in het aantal vaarrecreanten. Op basis van de gegevens lijkt de vaarrecreatie een populatiegroei niet in de weg te staan.
Waardevolle inzichten
MOCO (monitoringsconsortium) heeft een grote hoeveelheid gegevens verzameld: AIS- en radardata, belevingsgegevens, haven- en sluistellingen, vogel en zeehondentellingen en verstoringswaarnemingen. Dit levert waardevolle inzichten op. Niet alleen de datasets op zich, maar vooral door de manier waarop deze sets kunnen worden gecombineerd. Op deze wijze komen Waddenzee-brede patronen naar voren die gevolgd kunnen worden door de tijd. Hierdoor kunnen vaarregels aangescherpt of juist versoepeld worden, rekening houdend met het beschermen van kwetsbare soorten en gebiedsdelen en gebruikers.
5 rapporten
Het onderzoek over 2018 heeft geresulteerd in vijf rapporten:
- Monitoring vaarrecreatie op de Waddenzee 2018
- Gedrag en beleving van de vaarrecreant 2018
- Vogels en zeehonden 2018
- Confrontatie rapportage vaarseizoen 2018
- Monitoring vaarrecreatie en natuur Samenvatting 2018
Opdrachtgever en uitvoering
Het onderzoek is in opdracht van het Actieplan Vaarrecreatie uitgevoerd, dat tot eind 2018 onder aansturing stond van Programma naar een Rijke Waddenzee. Bij het Actieplan waren ruim 30 partijen betrokken, waaronder Waddenprovincies, Rijksoverheid, natuurverenigingen, vaarrecreatie-organisaties en de Waddenzeehavens. Het Actieplan Vaarrecreatie Waddenzee is nu afgerond.
Het onderzoek is uitgevoerd door MOCO (monitoringsconsortium) bestaande uit NHL Stenden/ETFI, Altenburg & Wymenga, Sovon Vogelonderzoek Nederland, Rijksuniversiteit Groningen, en de Karekiet Landschap en Ecologie. Het landelijk Centre of Expertise Leisure Tourism and Hospitality is een belangrijke partner bij dit onderzoek.
Het onderzoek is het laatste in een reeks van drie jaar. Deze uitkomsten gaan over het jaar 2018.
