Wilde kool

dinsdag 30 maart 2021

Een oud kloostergebouw in Velp, eind jaren ’70 van de twintigste eeuw. Grote, verduisterde klaslokalen van de Bosbouw- en Cultuurtechnische school, zweten op het vak Vegetatiekunde. Planten leren herkennen dus. Buiten? Soms, maar daar was meestal geen tijd voor. Dus vanaf dia’s. De ‘zwarte mosterd’? Da’s die plant met het verkeersbord ‘nadering voorrangsweg’ op de achtergrond. ‘Wilde kool’? Ik kan me de dia niet meer herinneren, maar was gek van de popgroep Mud, dus ik zal daarmee wel de associatie hebben gelegd. En nu schrijven we 2021 en komt de wilde kool – Brassica – weer op mijn pad. Dit blog is samen met Gertie Papenburg van het Floron-district Friesland tot stand gekomen.

natuur en beleving

Vorig jaar juni verscheen de blog “Dwaalgast op de rand van water en land”. Inmiddels gaan we richting de zomer 2021, heeft bijna iedere Nederlander de natuur en het landschap dicht bij huis opnieuw gevonden. Is vogels spotten bij de jeugd in trek. En zijn de Friese kustgemeenten voortvarend aan de slag gegaan met het plan van het Waddenfietspad tussen Harlingen en Lauwersoog. En zo mocht ik kennis maken met een enthousiaste en kundige groep natuurkenners van het Friese Waddenkustgebied. Samen met It Fryske Gea kwamen zij met een genuanceerd tracé voorstel, buiten- en binnendijks, met een maatwerk-zonering die recht doet aan de rust voor vogels en planten, en optimale beleving kan bieden. Juist door voor recreanten uitzichten te bieden op die rustige gebieden en de daar verblijvende vogels. Zonder die vogels te verstoren, met de kans op een grotere belevenis.

Wilde kool

En dan wordt er ook aandacht gevraagd voor de Wilde Kool. Wikipedia: “Wilde kool (Brassica oleracea var. oleracea) is de ongecultiveerde vorm van kool, die in het wild aan de kusten van Spanje tot aan Zuid-Engeland en op Helgoland voor komt. Ze groeien op kalkrijke, vaak stenige grond. De soort staat op de Nederlandse Rode lijst van planten als zeer zeldzaam en stabiel of toegenomen.” Bij de aanpassing van de Afsluitdijk is er aandacht voor de groeiplaats van de wilde kool zoals in dit nieuwsbericht “Moeder van alle kolen terug op Afsluitdijk” wordt toegelicht. Nu komt deze wilde kool dus ook voor op en bij de Friese Waddendijk. Gertie Papenburg kan daarover het volgende vertellen:

“In zijn Oecologische Flora (deel 2, 1987) schrijft Eddy Weeda dat we toch ’s moeten uitkijken naar de wilde vorm van kool, die groeit immers ook op West-Europese rotskusten van Frankrijk en Engeland. Toch zou het nog tot het nieuwe millennium duren voor Wilde kool zich – op eigen kracht! – op Schouwen, Voorne en de Afsluitdijk vestigde. En het gaat de soort redelijk goed: ze breidt zich uit.

In de Atlas van de Plantengemeenschappen in Nederland (deel 3, 2003) meldt Eddy Weeda nog geen Wilde kool, maar merkt hij wel op dat een goed beheer van de kust een aantal grote zeldzaamheden zou begunstigen, wat hij een ‘een bonus voor natuurvriendelijke omgang met de kust’ noemt. Een programmatisch aanpak van de grote wateren (PAGW) avant la date! Eén middel om dit te bereiken is in plaats van asfalt ruw substraat toe te passen op (delen van) taluds aan de zeezijde. Daar is op de Afsluitdijk de laatste jaren al heel innovatief op ingespeeld. Wij zouden willen dat die innovaties verder uitgerold werden langs vastelands zeedijken. Zo liggen er uitbreidingskansen voor de kleine populatie Wilde kool op een kleine kwelder bij Zwarte Haan.”

voldoende aandacht?

Het is goed dat de Wilde kool de aandacht krijgt die het verdiend. En dat door mensen als Gertie – actief voor FLORON, de stichting voor Floristisch Onderzoek naar en bescherming van de Nederlandse wilde flora in Nederland – er aandacht is en komt voor bijzondere groeiplaatsen. Door deze aandacht voor de Wilde kool groeide bij mij een sluimerend besef: Is de aandacht voor de flora in het Waddengebied (te veel?) ondergeschikt aan de aandacht voor de Waddenfauna. Ja, we hebben aandacht voor groot en klein zeegras, ja we hebben aandacht voor de kwelderplanten en hun insectenfauna. Maar is daarmee de aandacht van beleid en beheer voldoende voor de planten en vegetaties van ‘de zachte randen’ met hun ‘rotsige kusten’?

Ter afsluiting neem ik u mee naar de versterking van een stuk winterdijk langs de Lek bij Jaarsveld, eind jaren ‘80. Toen een bijzondere groeiplaats van de Wilde cichorei (Cichorium intybus) met de mooie volksnaam wegenwachter. De resterende planten zijn destijds met alle zorgvuldigheid verplaatst. Inmiddels zijn een volgende versterking en de nodige bermaanpassingen gevolgd. En is de cichorei een vrolijk makende verschijning op heel veel bermen en dijken in Nederland, wild of niet. Terug naar dat verduisterde vegetatie-lokaal met die plantendia’s. Ik gun de jongeren die nu hun planten moeten leren mooie foto’s van de Wilde kool met het silhouet van Harlingen of Wierum op de achtergrond. Of ze dan de plant of de achtergrond onthouden, het is mij om het even. Het heeft allemaal te maken met de kernwaarden van de Wadden.

Meer lezen

Rotskust- en klifflora aan de Wadden” https://www.naturetoday.com/nl/nl/nature-reports/message/?msg=27320 en FLORON Verspreidingsatlas Vaatplanten – Wilde kool: https://www.verspreidingsatlas.nl/5481