De visserij en de Waddenzee, onlosmakelijk met elkaar verbonden, maar ook immer het toneel van felle debatten. Ik hou mij vanuit PRW vrijwel dagelijks bezig met de uitvoering van de afspraken die de visserijorganisaties met de Coalitie Wadden Natuurlijk (CWN) en overheden hebben gemaakt. Mosselvissers, garnalenvissers en schelpdierrapers (oester) en -schrapers (kokkels) zijn daarbij het meest prominent in beeld. Met deze groepen zijn in de afgelopen jaren afspraken gemaakt over de wijze waarop de visserij plaats vindt (kokkels en oesters) of hoe deze wordt geacht zich te ontwikkelen (mosselen en garnalen). De richting is overal gelijk. Hoe zorgen we voor een adequate bescherming van de Waddenzee en houden onderwijl toch een levensvatbare sector in de benen? Want vergeet niet: ook de visserij maakt onderdeel uit van een Rijke Waddenzee!
Daar waar rond de eeuwwisseling de bescherming van de droogvallende platen centraal stond, komt sinds een jaar of tien de onderwaternatuur steeds meer in beeld. Anders dan met de droogvallende platen, blijkt die onderwaterwereld lastiger te duiden als het gaat over de te beschermen natuurwaarden en de effecten van de visserij daarop. Relaties zijn minder evident en een eventueel herstel van de natuur is moeilijker meetbaar en vraagt meer tijd en onderzoek.
Bescherming onderwaternatuur
Desalniettemin zijn zowel in het mosselconvenant als in het garnalenakkoord (VisWad) afspraken gemaakt over de bescherming van gebieden door deze te sluiten voor deze vormen van de visserij. In het Mosselconvenant hebben de partijen daar zeer recent nieuwe afspraken over gemaakt. De stappen naar 50% en 65% sluiting van de mosselzaadgebieden zijn nu losgekoppeld van het succes van de kweek van mosselzaad aan aparte invanginstallaties. Daarmee is de realisatie van deze gebieden per 2022 en 2026 feitelijk al geborgd. Voor de garnalenvisserij geldt dat er dit jaar volop gebruik is gemaakt van een opkoopregeling. Hiermee komt de sluiting van bijna 12,5% van de onderwaternatuur voor de garnalenvisserij nog dit jaar binnen handbereik. Mijlpalen voor de natuur en een rijke Waddenzee.
Transitie
Aan beide ontwikkelingen gingen jaren van voorbereidingen vooraf. Dus net zoals het herstel van de natuur geldt ook dat de transitie van de visserij op de Waddenzee naar een meer duurzame en bij het wad passende visserij om tijd, begrip en doorzettingsvermogen vraagt. De uitvoering van de afspraken met de mosselkwekers en de garnalenvissers maken we nu concreet. Zij zijn daarmee onderdeel van een traject van continue verandering en aanpassing van de visserijsector aan nieuwe omstandigheden of wensen vanuit de maatschappij. De transitie verloopt niet altijd zonder slag of stoot. Net zoals de Waddenzee zelf zijn de daaraan verbonden ambities soms weerbarstig, maar blijken de vissers uiteindelijk veerkrachtig en in staat om in te spelen op veranderende omstandigheden. Daar waar dat toch lastig is, helpt het als de zakelijke en persoonlijke impact kan worden gecompenseerd door een financiële regeling. Dat was destijds bij de kokkelsvissers het geval, en dat geldt nu ook voor de garnalenvissers, via de Tenderregeling Garnalenvisserij Waddenzee. Indirect worden in het Mosselconvenant de ondernemers door de overheid terzijde gestaan via een verlaging van de primaire kosten of via een bijdrage aan de noodzakelijke investeringen in nieuwe, meer duurzame, technieken.
Gezonde toekomst
Op den duur zullen we wel toe moeten naar heldere en eenduidige regelgeving, die het werken via informele afspraken en convenanten overbodig maakt. Dat is nodig vanuit het principe van rechtszekerheid, voor alle bij het beheer en gebruik van de Waddenzee betrokken partijen. Vanuit PRW zijn we met de bevoegde gezagen aan het verkennen wat daartoe de mogelijkheden zijn.
Dat ook dan de lasten niet eenzijdig bij de sector worden belegd is, gezien de lange historie van de visserij op de Waddenzee, een goede zaak. Het helpt mij en vele anderen om door te kunnen werken aan de gezonde toekomst van de visserij in een gezonde Waddenzee.
