Doelen en inspanningen

donderdag 15 juli 2021

Vinea Domini, de paters van Witmarsum, stalen valken en lekkende zestienkwadraten die later in de verhuur gingen, de Animals uit de speakers, chili con carne en een hoop lol. Dat zijn ongeveer mijn eerste herinneringen aan Fryslân. Oftewel, dat was de zeilschoolwereld van wat al snel ‘de Vinea’ is gaan heten. Via ‘Fokkenist’ en ‘Stuurman’ werd ik er zeilinstructeur. Elke ochtend hadden we scheepsraad. De cursisten werden besproken en de ‘bakindeling’, wie bij wie, van die dag werd bepaald. De voortgangsformulieren die door cursist en instructrice samen over het geleerde van de vorige dag waren ingevuld vormden een belangrijke bron van informatie. Naast natuurlijk het inzicht van de instructeurs zelf.

Vinkjes en doelen

Waarom neem ik u in deze blog mee naar mijn zeilschoolverleden? Terugkijkend waren die voortgangsformulieren het eerste protocol waar ik mee werkte. Iemand, we noemen haar Quinn, mocht pas met het volgende stukje zeilvaardigheid beginnen als alle voorgaande vinkjes waren gezet. De Vinea was een ‘gecertificeerde ANWB-zeilschool’. Dus het moest ook wel goed en verantwoord. Quinn had precies in de gaten hoe het werkte. Ze was goed, ze was fanatiek, ze wilde instructrice worden. Dus elk onderdeel van de zeilopleiding die meestal zich uitspreidde over drie zomervakanties werd uit en den treure geoefend. En goed uitgevoerd. Vinkje, volgende stap.

Robin, haar vriendje, was van een heel ander kaliber. Elk jaar kwamen ze weer. Robin was enigst kind van een schatrijke familie. Zijn kamer opruimen of een wc schoonmaken? Dat had hij nog nooit gedaan. Dat zeilen, dat ging wel, daarover later meer. Maar die corvee? En hoe zorg je er nu voor dat je bij de groep hoort? Ook daarover ging het in de scheepsraad, maar dan zonder formulieren en vinkjes. De eerste keer dat Robin in een corveeploeg de stinkende wc’s – vorige avond bonenschotel, u weet wel – moest schoonmaken huilde hij tranen met tuiten. Maar deed het wel. Hij werd een geaccepteerd en gewaardeerd lid van de groep die week. En toen pa ’s zaterdags voor kwam rijden met zijn dikke bak was het eerste wat Robin riep: “Pa, ik heb de wc’s gedaan!”

De Vinea had twee belangrijke doelen met haar zeilscholen en andere jeugdactiviteiten, de deelnemers vaardigheden aanleren, maar vooral, een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van sociaal vaardige mensen. Dat kreeg je bij de introductie als vrijwilliger als boodschap mee. Werd er gestuurd op die bovenliggende doelen? Tijdens de zeilweken zelf niet expliciet, maar het was er natuurlijk wel. Door het in de scheepsraad over het welbevinden van Robin te hebben. En door de samenhang van de voortgangsformulieren per zeilniveau. Want samen vormden ze natuurlijk één geheel gericht op een te bereiken doel; zeilvaardigheid.

doelen en inspanningen

We komen het overal om ons heen tegen. We zijn er zelf druk mee bezig. We willen doelen bereiken en leveren daarvoor inspanningen, ondernemen initiatieven. Soms een eenvoudig telefoontje, soms een miljoeneninvestering in een complexe projectomgeving. Het zal u niet ontgaan dat ik een verband zie tussen mijn ervaringen met het voortgangsformulier “Fokkenist” en hoe we proberen het beter te krijgen in het Waddengebied. Met enige regelmaat ontwikkelen zich initiatieven om de samenhang tussen wat we willen bereiken, de doelen, en wat we er voor denken te moeten doen, de inspanningen, duidelijk te krijgen. Het programmaplan van Programma naar een Rijke Waddenzee is daarlangs uitgewerkt. Het Uitvoeringsprogramma van de Agenda voor het Waddengebied 2050 wordt op zo’n manier ingericht. Wat ik de kracht vind van een goed uitgewerkt en doorleefd Doelen-Inspanningen-Netwerk, een DIN, is dat goed gekozen initiatieven, acties, projecten, een glimlach, een miljoeneninvestering, een functioneel protest, meerdere doelen tegelijkertijd dienen. Zo vind ik mooie voorbeelden de projecten die werken aan een klimaatbestendig kustlandschap vanuit het besef dat zeespiegelstijging en verzilting gaande zijn. Ondanks alle schijnbare protest in de krant.

vaardige stuurlui

Terug naar Quinn en Robin. Beide zijn vaardige stuurlui geworden. En gewaardeerde instructeurs die weer een volgende generatie enthousiaste zeilers zijn gaan opleiden. Quinn deed wat ze deed foutloos. Altijd. Haar handelingen waren weloverwogen. Ze bracht voor haarzelf focus aan. En kon er wel om lachen als ze er in de scheepsraad op werd bevraagd. ‘Laten we nu eerst een paar dingen goed doen en afronden’ was haar devies. Vinkje. Check. Robin had vaker in de gaten dat er ook zaken belangrijk waren waarvoor geen vinkje werd gevraagd. Hij voelde feilloos aan wie lekker in zijn vel zat. Of juist niet. Of wie een slimme oplossing had, iets wat nog nooit was uitgeprobeerd. Robin was slordiger met de formulieren, maar niet minder sterk dan Quinn in de beoordeling van de voortgang van specifieke deelnemers. Twee prachtige kwaliteiten om in een scheepsraad te hebben.

bootje huren

It Flinkeboskje bij Hemelum; jarenlang dé locatie van de Vinea van waaruit zeilschoolweken voor volwassen werd aangeboden, zeg maar de groep 18+ , waarbij de gemiddelde leeftijd zo rond de 35 zat. Deze deelnemers hadden vaak zelf een duidelijk doel. Soms het vinden van een partner. Maar meestal: “Leer me zo vertrouwd te worden met een zeilboot dat ik er zelf een kan huren en varen.”

Het hoofddoel van de Vinea, goed zeilen leren én bijdrage aan sociaal welbevinden, was niet anders. De uitgewerkte doelen wel. Want nu ging het er niet om of een deelnemer beter aan de wind kon zeilen, nauwkeuriger kon aanleggen of veiliger kon gijpen. Nu ging het er om of de deelnemer de vaarsituatie goed kon inschatten, of zij veiliger het zeil kon hijsen of laten hijsen, of hij wist hoe te handelen in onverwachte situaties. En dat niet via herhalingscursussen, maar vaak in één week. Het inslijpen van de technische vaardigheden werd minder belangrijk. Een zelf gekozen, veilige oplossing was ook goed. Begrijpen, inzicht, samenhang zien, problemen voor zijn en de juiste beslissingen nemen kwamen meer op de voorgrond. Ik ben er van overtuigd dat de meeste deelnemers van deze weken binnen de kortste keren zelf met een huurbootje weer op het water zaten.

de knoop

Terug naar die groezelige kamer van het zeilkamp waar de dagelijkse scheepsraad werd gehouden. De muren konden wel een likje verf gebruiken, de tafels vol vlekken, maar oh wat was het er gezellig. En toch ook serieus. Want we beslisten soms wel over de droom van de deelnemers. Het moeilijkste vond ik de beslissing om Bobby niet de kwalificatie ‘stuurman’ te geven. Bobby had een schitterende zeilcarrière bij de Vinea doorlopen. Alle vinkjes waren gezet. Maar nu kwam het er op aan. Kan Bobby onder alle omstandigheden zelfstandig een zeilboot varen? Onze gezamenlijke conclusie. Nee. Bobby kende alle handelingen en trucjes. Maar wat als deze gereedschapskist onvoldoende blijkt? We hebben voor Bobby voor de laatste ochtend een oefening bedacht die niet met de aangeleerde vaardigheden waren op te lossen. Het ging nu om inzicht, samenwerken en improviseren. Het lukte niet. Bobby trok toen zelf de conclusie. Het was een lastige knoop om door te hakken, maar ik denk nog steeds dat we de juiste beslissing hebben genomen.

de bedoeling

In dit blog heb ik u meegenomen in een stukje uit mijn verleden. Waarom? Omdat ik merk dat we in deze hectische tijd, en zonder gebrek aan informatie, veel praten over integraal werken, maar als puntje bij paaltje komt het niet doen. We kiezen, we brengen focus aan, we versimpelen, proberen het in onze eigen arena op te lossen. Dat is prima zolang de bedoeling niet buiten beeld raakt. Doelen-Inspanningen-Netwerken zijn een middel om daarbij te helpen. Een vraag die daar bij hoort is: draagt datgene wat ik doe bij aan het grotere geheel, aan de bedoeling? Is die bedoeling dan duidelijk, en kan ik het ook uitleggen. Niet eenvoudig, maar steeds een poging waard.

U zult begrijpen dat de personages en namen in dit blog gefingeerd zijn. De beschreven situaties berusten wel op situaties die ik in mijn periode bij de Vinea heb mogen ervaren.

Michiel Firet
juli 2021

1 Reactie op “Doelen en inspanningen

Reacties gesloten.